تعداد مردان و زنان
بیشتر روایات تعداد اصحاب و یاران امام مهدی (عج) را ۳۱۳ نفر، به اندازه اصحاب پیامبر در جنگ بدر، دانستهاند.[1] البته در بعضی روایات تعداد را بیش از 313 نفر گفته اند.امام صادق(ع):«مهدی ظهور نمیکند، مگر اینکه حلقه کامل گردد. ایشان در پاسخ به این سؤال که آنان چند نفرند، میفرماید: ده هزار نفر.[2]همچنین ابوبصیر نقل میکند: «مردی از اهالی کوفه از امام صادق(ع) پرسید آنان چند نفرند؟ مردم میگویند همراهان مهدی به تعداد اصحاب بدر ۳۱۳ نفرند؟ امام(ع) در پاسخ فرمود: مهدی ظهور نمیکند، مگر با نیروی قدرتمندی که تعداد آنان کمتر از ده هزار رزمنده نخواهند بود[3] در رویات دیگر تعداد یاران را هنگام ظهوردستکم 10000 نفر و حداکثر 15000 هم گفته اند.
در نگاه اول به نظر میرسد روایاتی که تعداد اصحاب را مختلف بیان کردهاند، اما با توجه به قرینههای موجود میتوان روایاتِ عدد ۳۱۳ را درباره اصحاب و یاران ویژه امام دوازدهم، در مرحله آغازین قیام دانست.آنان هسته اصلی قیام حضرت را تشکیل میدهند و روایت است که آنها فرماندهان و پرچمداران امام مهدی(عج) هستند[4]و نیز فرمانروایان و حاکمانِ روی زمین یاد شده است که امام (ع) با آنان شرق و غرب جهان را فتح میکند: «انّهم حکام الأرض وعماله علیها وبهم یفتح شرق الأرض وغربها»[5] این ۳۱۳ نفر، هم افراد اولیه قیاماند و هم کارگزاران اصلی حکومت جهانی و زمامداران زمین.
دو روایت در این مورد از امام صادق(ع):
1.«آنان (اصحاب مهدی) ۳۱۳ نفرند و هر یک خود را در میان سیصد نفر میبینند.»[6]
2.«هنگامی که خداوند به حضرت قائم(عج) اجازه قیام دهد، ۳۱۳ تن با او بیعت میکنند و امام زمان (ع) در مکه توقف میکند تا تعداد یارانش به ده هزار نفر برسد، آنگاه به سوی مدینه حرکت میکند.»[7]
امام باقر(ع ) می فرماید:سیصد و اندی نفر، به تعداد اهل بدر (313 نفر) در میان رکن و مقام با قائم (ع ) بیعت می کـنـنـد که نجبای مصر، ابدال شام و اخیار از اهل عراق در میان آنهاست .در مورد تعداد زنان در میان اصحاب میتوان گفت که طبق روایت مفضل بن عمر از امام صادق(ع)، همراه قائم (عج) ۱۳ نفر زن حضور دارند که زخمیها را مداوا و بیماران را پرستاری میکنند.[8] در برخی روایات، اسامی ۹ نفر و در برخی دیگر تعدادشان پنجاه نفر[9] و در برخی دیگر نیز عدد بیشتری بیان شده است
امام باقر(ع):«چون مهدی هنگام ظهور از خداوند و مسلمانان یاری میطلبد، سیصد و سیزده مرد و پنجاه زن به یاریاش میشتابند.[10]
حضور پیشیان(رجعت)
عدهاى از مؤمنان شایسته و برجستهاىاند که پیش تر از دنیا رفتهاند,خداوند آنان را دوباره زنده مىکند و آنان به سپاه مهدى (عج) ملحق مىشوند.نام برخی از افراد که در روایات مختلف آمده:یوشع وصی موسی(ع)،مومن آل فرعون و اصحاب کهف[11]و برخی دیگر جزو پیشگامان و برجستگان عصر حضرت محمد(ص)و امامان معصوم, نظیر سلمان فارسی,ابودجانه انصاری,مالک اشتر نخعی[12],جبیر الخابور[13],اسماعیل(از فرزندان امام صادق(ع)[14],عبدالله بن شریک عامری[15],مفضل بن عمر[16] و....[17] و همچنین حضرت عیسی(ع) از آسمان فرود می آیند و روبه حضرت مهدی(عج) میفرمایند:"من به عنوان وزیر فرستاده شدهام، نه امیر و فرمانروا"[18] در روایات نیز از حضرت عیسی(ع) به دلیل نقش کلیدی ایشان در میان اصحاب و کارگزاران امام مهدی (عج)، با عناوین «وزیر» و «جانشین» یاد شده است[19]
وصف یاران امام عصر(عج)
امام صادق(ع)درباره آنان میفرماید: «مردانیاند که دلهایشان همانند پاره آهن محکم است و شک و تردید بدان راه ندارد. در ایمان به خدا تخته سنگ، سختترند. اگر بر کوه ها هجوم برند، آنها را برمیکنند. به هر جا پرچم به دست روی آورند، فتح میکنند.... هنگامه نبرد، همانند پروانگان گرد امام خویش میگردند و او را پاس میدارند و هر چه امام فرمان دهد، تن میدهند. مردانی شبزنده دارند وشبانگاه به عبادت اند...»[20]
و در روایتی داریم:چـون امـر ظـهـور حـضـرت واقـع شـد، بـه هـر انـسـان [از یـاوران ایـشـان ] نـیـروی چـهـل مـرد داده مـی شـود ((اَنَّه لَوْ قَدْ کانَ ذلِکَ، اُعْطِیَ الرَّجُلُ قُوَّةَ اَرْبعینَ رَجُلاً...))[21]
امام صادق(ع) در روایتی فرمود: امیرمؤمنان(ع) گفت:همیشه مردم [در دینشان] نقصان و کمبود پیدا مىکنند تا [زمانى که دیگر] الله گفته نمىشود. هنگامى که چنین شد یعسوب دین استقرار یابد. پس خداوند گروهى را از گوشه و کنار دنیا برمىانگیزد که همانند قطعه ابرهاى پاییزِ پراکنده مىآیند. به خدا سوگند! من آنها را مىشناسم و نامهایشان را و قبیله و اسم رهبرشان و محل استقرار مرکبهایشان را مىدانم. آنها گروهىاند که خداوند هر طور بخواهد گردآورى مىکند و از هر قبیلهاى یک یا دو مرد، تا نُه مرد را جمع مىکند. پس ٣١٣ مرد به تعداد اهل بدر از اطراف دنیا جمع مىشوند. این همان سخن خداوند است که فرمود: «أَیْنَ ما تَکُونُوا یَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمِیعاً إِنَّ اللَّهَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ؛ هر کجا باشید، خداوند همگى شما را مىآورد، خدا بر همه چیز تواناست». حتى اگر مردى پاهایش را به شکمش بسته باشد، هنوز آن را باز نکرده، خداوند او را هم به سرعت به قیام حضرت مىرساند.[22]
امام علی (ع) درباره ویژگی یاران امام موعود میفرماید: «آنها مردانی هستند که خدا را آنچنان که شایسته است میشناسند[23]
امام صادق( ع): «آنان مردانی هستند که دلهایشان مانند پارههای آهن است و هیچ تردیدی نسبت به ذات مقدس خداوند ندارند»[24]و همچنین میفرماید: «آنان در دل شب، از خشیّت خداوند مانند مادران جوان از دست داده ناله میکنند»[25]و همچنین:«شبها را با عبادت به صبح میرسانند و روزها را با روزه به پایان میبرند»[26]
پیامبر اکرم(ص): «آنان در طریق عبودیت، اهل جدیّت و تلاشند»[27]
امام سجاد در مورد شناخت و اعتقاد کامل آنها به حضرت مهدی(عج) میفرمایند: «آنان قائل به امامت امام مهدی هستند»[28]نتیجه این بینشِ عمیق، عشق، محبت و اطاعت از امام است؛ امام صادق (ع)در اینباره میفرماید: "آنان برای تبرک، بر زین اسب امام دست میکشند و در میان رزم، بر گِردش میچرخند و با جان خود، از او محافظت میکنند و اطاعت آنان از امام، از فرمانبرداری کنیز در برابر مولایش بیشتر است... و آرزو میکنند که در راه خدا به شهادت برسند"[29]
امام جواد(ع)به عبدالعظیم حسنی فرمود:و هنگامی که برای او این ۳۱۳ نفر از اهل اخلاص جمع شد، خداوند امر او را ظاهر خواهد کرد[30]طبرسی در روایتی از امام علی (ع) نقل کرده که فرمود: «تا اینکه
خداوند مردی را در آخرالزمان برمیانگیزاند ... او را به ملائکهاش تأیید
کرده و انصارش را حفظ خواهد نمود[31]
از امام صادق(ع)نیز نقل شده است: «آنان پروانهوار شمع وجود امام را در میان گرفته و او را با جانشان محافظت مىکنند[32]
امام على(ع) مىفرماید: "یاران مهدى، گروهىاند که به خاطر صبر و بردبارى در راه خدا، بر او منت نمىگذارند و از اینکه جان خویش را تقدیم حضرت حق مىکنند، به خود نمىبالند و تکبر نمىکنند"[33]و همچنین مىفرماید: "همه شیرانىاند که از بیشهها خارج شدهاند و اگر اراده کنند، کوهها را از جا برمىکنند"[34]وهمچنین:"پس گروهى در آن فتنهها صیقلى مىشوند، مانند صیقل دادن آهنگر، شمشیر را. دیدههاى آنان به نور قرآن جلا داده و تفسیر در گوشهایشان جا گرفته است. در شب جام حکمت را به آنها مىنوشانند، بعد از اینکه در بامداد هم نوشیده باشند"[35]
از امام صادق(ع) نقل شده است: "گویى دلهاى آنان مشعل نورانى است"[36] ونیز آمده"آنان بر فراز اسبهاى خود دست بر زین امام مىکشند و تبرک مىجویند"[37]
در قرآن آیاتى وجود دارد که ویژگىهاى برشمرده آنها را مىتوان بر یاران خاص حضرت مهدى(عج) تطبیق داد و در بعضى از روایات نیز بیان شده که این آیات در مورد مهدى(عج) و اصحابش باشد؛ از جمله مىفرماید: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْکافِرِینَ یُجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ لا یَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ذلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ[ترجمه]»[38]؛براساس این آیه خداوند در آینده جمعیتى را براى حمایت دین بر مىانگیزد و اوصاف کسانى را که باید این رسالت بزرگ را انجام دهند، چنین شرح مىدهد:
1- آنان عاشق خدا بوده و جز به خشنودى او نمىاندیشند، هم خدا آنها را دوست دارد و هم آنان خدا را دوست دارند.
2- در برابر مؤمنان خاضع و فروتن هستند.
3- در برابر ستمکاران قدرتمند هستند.
4- جهاد در راه خدا برنامه همیشگى آنهاست.
5- ثابت قدم بوده و از ملامت کنندگان باکى ندارند.
براساس روایاتی که ذکر شده و روایات دیگر,میتوان یاران اصلی امام زمان(عج) اینگونه توصیف کرد:
1.شناخت عمیق نسبت به خدا
2.معرفت امام زمان(عج)
3.با اخلاص
4.اطاعت و فرمانبرداری از امام خویش
5.با استقامت
6.جان نثاری
7.برخورداری از تاییدات الهی
8.طالب شهادت
9.صبور و بردبار
10.شیران روز و زاهدان شب
11.همدل
12.خواستار برکت
13.عبادت الهی
14.شجاع
15.دارای علم و بصیرت
16.دارای حق یاوری
17.دارای حکمت نورانی
ماموریت یاران خاص امام زمان(عج)
یاران خاص امام زمان(عج) 3 ماموریت مهم دارند:
1-جنگ با ستمگران و ظالمان
اولیـن مـاءموریت یاران حضرت ، جنگی تمام عیار با مستکبران عالم است که در آغاز انقلاب بـزرگ حـضـرت ، در راس هـمه کارهای قرار دارد. یاران خاص مهدی (ع ) در این جنگ ، در بـعـد انـدیشه تئوریسینهای انقلاب و در بُعد عمل ، سربازانی شجاع و فداکار در رکاب امـام زمـان (ع ) و گـوش بـه فـرمان آن حضرت هستند. وقتی حلقه یاران پس از 313 نفر کـامـل شـد قـیـام شـروع می شود و با ستمگران جهان در می افتند و آنان را قلع و قمع می کنند؛ به گونه ای که خدا خشنود شود.
در روایتی از امام باقر(ع):"گـویـی که یاران قائم (ع ) را می بینم که بر خاور و باختر گیتی مسلط شده اند و هیچ چیز نیست مگر آنکه از آنان فرمان می برد."[39]
همچنین امام جواد(ع) میفرمایند:"آنـگـاه کـه عـدد (مـورد نـظـر یـاران حـضـرت ) یـعـنـی ده هـزار نـفـر کـامـل شد، به اذن خدای بزرگ قیام می کند و بی درنگ به کشتار دشمنان خدا (و دین خدا) دست می یازد، تا خدای بزرگ خشنود گردد.خـداونـد بـه دسـت ایـنـان طاغوتها و جبّاران را نابود می سازد و آنان را بر شرق و غرب عالم مسلّط می کند[40]
2-مبارزه با انحراف، تحریف و برداشت نادرست از دین
منظورمبارزه کردن
با انحرافها، تـحـریـفـهـا و بـرداشـتـهـای نـادرسـت از دیـن و مـذهـب اسـت.عـوامـل اصـلی ایـن انـحـرافات سه دسته صاحبان زر (سرمایه داران و اشراف )، صاحبان
زور (حـکـومتهای غیر اسلامی و به ظاهر اسلامی ) و صاحبان تزویر (روحانیون وابسته و
دنـیـاپـرسـت و جـیـره خـوار حـکـومـتـها و طبقات اشراف ) هستند؛ در واقع صاحبان زر
و زور تـحریفها، برداشتها و تفسیرهای غلط را سفارش می دهند و صاحبان تزویر آن را
اجرایی و عملیاتی می کنند.
امام صادق (ع ) :آزاری کـه قـائم (ع ) به هنگام قیام خویش ، از جاهلان آخرالزمان می بیند، به مراتب سخت تر است از آن همه آزار که پیامبر(ص ) از مردم جاهلیت دید. راوی می گوید:
این چگونه می شود؟ امام فرمود: پیامبر به میان مردم آمد در حالی که آنها سنگ و صخره و چـوب و تـخـته های تراشیده (بتهای چوبی ) را می پرستیدند، ولی قائم ما که قیام کند مـردمـان هـمـه از کـتـاب خـدا بـرای او دلیـل مـی آورنـد و آیـه هـای قـرآن را تاءویل و توجیه می کنند!
همچنین می فرماید:امام قائم در جنگ خویش (با مخالفان ) به دشواریهایی بر می خورد که پیامبر برخورد نـکـرد؛ زیرا پیامبر آمد و مردم بتهای سنگی و چوبهای تراشیده شده را می پرستیدند (و گـرفـتـار تعالیم انحرافی نبودند)، لیکن قائم (در هنگام قیام خویش ) با مردمی روبه رو مـی شـود کـه رویاروی او می ایستند و آیه های کتاب خدا را در برابر او به نظر خود تاءویل می کنند و در همین راستا با او به نبرد بر می خیزند!
مـاءمـوریـت دیگر یاران خاص این است که پس از اقتدار یافتن حضرت مهدی (ع )، مسئولیت اداره کـشـورهـا را از جـانـب ایـشان بر عهده می گیرند و هر کدام عازم منطقه ای می شوند و پـایـه هـای مـسـتحکم بنای رفیع حکومت جهانی مهدوی را بنا می نهند و به عمران و آبادی کشورها می پردازند و عدالت اسلامی را برقرار می سازند.هـنـگـامـی که قائم (ع ) قیام کند برای هر کشوری از کشورهای جهان فرمانروایی بر می گـزیـنـد و به او می فرماید: دستورالعمل تو در کف دست تو است ، هرگاه حادثه ای بر تـو روی دهـد کـه حـکـم آن را نـمـی فـهمی و طرز داوری در آن را نمی دانی ، به کف دستت بـنـگـر، هـر چـه در آن مـنـعـکـس بـاشـد بـر اسـاس آن عـمـل کـن[41]
امام صادق (ع ) می فرماید:حـضـرت مـهـدی (ع ) یـارانـش را در هـمـه شـهـرهـا می پراکند و به آنها دستور می دهد که عـدل و احـسـان را شـیـوه خـود سـازنـد. حـضـرت ، آنان را فرمانروایان کشورهای جهان می گـردانـد و بـه آنـهـا فـرمان می دهد که شهرها را آباد سازند[42]
طـبـق روایـات مختلف، مـشـخـصـات ظـاهـری یـاران خـاص امـام زمـان (ع ) ؛ اسـم ، نـسـب ، شـغـل ، زبـان و القـاب آنـان در صـحـیـفـه ای ثـبـت شـده و نـزد حـضـرت موجود است :
امام جواد(ع ) به نقل از پدران بزرگوارش می فرماید:همراه قائم (ع ) صحیفه مهر شده ای هست که اسامی یارانش همراه با ویژگیها، شهر، زینت
و کـنیه هایشان در آن نوشته شده است.در روایـتـی دیـگر آمده که : پنجاه نفرشان اهل کوفه اند و بقیه از اطراف و اکناف
جهان ، که همدیگر را نمی شناسند و بدون وعده قبلی گرد آمده اند.
در برخی از روایات، ملیت اصحاب نیز ذکر شده و از شهرهایی چون کوفه,بصره,مدائن,هرات,حران، قلزوم, خیبر,طرابلس,بیروت و بسیاری از شهرهای ایران, مثل اهواز,همدان,ری,طالقان, قم,نیشابور, کرمان,قزوین,طوس و... نام برده شده است[43]
حضور یاران حضرت مهدی(عج)
هنگام ظهور، امام مهدی(عج)خدا را با نام اعظم الهی میخواند و آن گاه همه یاران صبحگاهان در مکّه پیرامونش گرد میآیند. اینان یاران پرچمداران اماماند. برخی از آنان آشکارا بر ابرهاراه میروند[44]
ندای امام مهدی(عج)در شرق و غرب عالم به گوش یاران میرسد و شتابان به سویش میآیند[45].و بنابر روایتی، خداوند آنان را در یک شب گرد میآورد[46]
امیر المومنین,امام علی(ع)در مورد نحوه فراخوانی و پیوستن یاران مهدی(عج)، از پیامبر اکرم(ص)نقل میکند: "خداوند یاوران مهدی را در کمتر از چشم به هم زدن از مشرق و مغرب زمین در کنار کعبه گرد میآورد"[47]
امام باقر(ع) نیز در این مورد میفرماید: «یاران مهدی با طی الارض به سوی او میشتابند و در مکه با او بیعت میکنند.»[48]